Monitor - Manage - Bescherm melkkoeien in de transitie

Ketose kraakt veestapel op kousenvoeten

Uit diverse wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat 30 tot zelfs 50% van de koeien ketose ervaart na afkalven^1-3. De koeien zijn meestal niet zichtbaar ziek, maar hebben wel problemen. Op het vlak van diergezondheid is er een toename van het aantal transitieziektes. Lebmaagdraaiingen, baarmoederontstekingen en het langer aan de nageboorte blijven staan houden verband met ketoseproblemen^10-13. En daarnaast loopt over het algemeen de weerstand van de koeien sterk terug^4-9. Dieren die ketose ervaren halen hun volledige melkproductie niet: vanaf de tweede kalving per lactatie 300 kilo minder melk. Bij vaarzen gaat het om een productieverlies van 500 kilo^13,2.

Ketose heeft tot slot ook een sterk negatieve invloed op vruchtbaarheid: er is 20% minder kans op dracht na de eerste keer insemineren. En het duurt gemiddeld 3 weken langer voordat koe de eerste tocht laat zien¹⁴.

De totaalaanpak van Elanco: Monitor – Manage - Bescherm

Ketose op een bedrijf kordaat aanpakken berust op 3 pijlers:

Monitor: ga de metabole gezondheid van de melkveestapel na. De Elanco hulpmiddelen kunnen u daarbij helpen.
Manage: verlaag het risico op ketose op bedrijfsniveau. Breng daarvoor de risicofactoren in kaart en neem actie.
Bescherm risicokoeien, die er ondanks goed monitoren en managen toch nog zijn.

Stap 1: Monitor

Elanco biedt u vier hulpmiddelen aan om ketose inzichtelijk te maken. Dat kan op verschillende tijdstippen tijdens de droogstand of de opstart van de lactatie.

Metabole Bedrijfsscan
Elanco werkt samen met DGZ rond de metabole bedrijfsscan. Dit is een unieke test die u kostenefficiënt inzicht geeft in de metabole status van uw koeien. Uw dierenarts neemt een bloedmonster bij 3 groepen: droogstaand (21 tot 3 dagen voor afkalven), vers (3 tot 28 dagen na afkalven) en piek (60 tot 120 dagen in productie). Van elke groep worden 5 gezonde koeien bemonsterd. Het bloed wordt bij DGZ onderzocht op verschillende testen, die aangeven hoe het gesteld is met uw koeien op 8 domeinen: ketose, vochtopname, leverwerking, koper-zinkstatus, macromineralen, antioxidantenstatus, ontstekingsprocessen en drogestof opname. Zo krijgt u snel inzicht in wat goed loopt en wat nog beter kan. En dat voor elk van de 3 groepen koeien. Elanco betaalt de labkosten van één van de 3 groepen.
Predicta Guardian
Elanco werkt samen met Dairy Data Warehouse (DDW), een onafhankelijk bedrijf van de DeLaval groep. De Predicta Guardian is een smartphone-applicatie, die op basis van artificiële intelligentie het risico voorspelt op transitieproblemen bij elk van uw koeien vanaf de tweede kalving. U krijgt niet enkel meldingen over een verhoogd risico op ketose, maar ook melkziekte, lebmaagverdraaiing en het opblijven van de nageboorte komen in beeld. De app maakt een connectie met uw bedrijfssoftware (Agrovision, Uniform Agri, Agis, Ceres, Afimilk, Alpro/Delpro, C21 Dairyplan, DairyMaster, T4C, Fusion Herd Metrix, TIM). Als u het risico op ketose kan voorspellen, dan kunt u eerder en gericht ingrijpen in de droogstand, waardoor de koe achteraf in de vroege lactatie minder problemen heeft.
Keto-Test™
De Ketotest is een melkdip-teststrip om ketose in de melk te meten. U gebruikt de Keto-Test bij koeien tussen dag 2 en 21 na afkalven. De teststrip verandert van kleur in de aanwezigheid van abnormaal hoge concentraties circulerende ketonlichamen, wat wijst op de aanwezigheid van ketose. Het gebruiksgemak van Keto-Test biedt u een kosteneffectief screeningsprogramma voor ketose. Keto-Test kan gemakkelijk worden opgenomen als onderdeel van een routineprogramma voor verse koeien of voor het meten van het effect van eerder genomen bedrijfsmaatregelen. (Lees ook: Ketonen in de melk | Elanco)
BCS Cowdition app
De BCS Cowdition is een gratis smartphone-applicatie, waarmee u uzelf kunt trainen om de lichaamsconditiescore (Body Condition Score, BCS) van melkkoeien objectief te bepalen. Koeien met een BCS van meer dan 3,5 in de droogstand lopen immers een groter risico op ketose in de vroege lactatie. De app is gratis te downloaden via GooglePlay of via de AppStore. Ze bepaalt de BCS op basis van twee foto’s van de koe en enkele veegbewegingen. Op minder dan een minuut ligt de BCS vast. De app kan ook gelinkt worden aan de bedrijfssoftware, zodat alle koegegevens ingeladen kunnen worden. Ook beoordeelt de app de gemeten BCS in functie van de afkalfdatum. De app resultaten kunnen als Excelbestand bewaard worden voor verdere bedrijfsanalyse of gedeeld worden met uw erfbetreders.

Stap 2: Manage

Transitieproblemen het hoofd bieden begint met het zoeken naar verbetermogelijkheden in de bedrijfsvoering. Daar hebben immers alle koeien baat bij. Hoe begin je daaraan en wat zijn de normen? Elanco vatte het samen in de “Healthy Start Checklist”. Drie elementen van de bedrijfsvoering komen daarbij aan bod: huisvesting, koefactoren en voeding & water. Verschillende onderdelen van de bedrijfsvoering worden bekeken, waaraan u een score van groen, oranje of rood toekent. Bij huisvesting wordt o.a. gelet op stabiele droogstandsgroepen, ruimte aan het voerhek, koecomfort en temperatuur/ventilatie. Bij de koefactoren gaat de aandacht uit naar de lichaamsconditiescore, tweelingdracht, bewegingsscore, pH van de urine. Ook wordt gekeken naar het voerbeleid, het onderhoud van de voergang, de pensvulling en de voerfrequentie en toegankelijkheid tot voer en water, enz.. Het inzichtelijk maken van de risico’s voor de veestapel op uw eigen bedrijf kan leiden tot managementmaatregelen, waardoor alle koeien beter de transitie doorkomen.

Stap 3: Bescherm

Met een goede monitoring samen met een optimaal management helpt u koeien vlot door de transitieperiode heen. Maar toch blijven er op elk bedrijf dieren met een hoog risico voor ketose aanwezig. Pak daarom ketose preventief aan! Zeker bij koeien vanaf de 3^de kalving en ouder.
Duurzaam presteren zonder ketose. Dat is melken met minder vervanging, èn met een langere productieve gezonde levensduur.

Ervaringsberichten lezen?

Metabole scan: Success story koeien met transitieziekten Waals bedrijf (elanco.com)
Robotmelken: Waals bedrijf vermijdt schade door ketose via totaalaanpak (elanco.com)
BCS meten: Monitor Manage Bescherm Wervik (elanco.com)
Keto-Test gebruiken: Ketose kraakt veestapel op kousenvoeten (elanco.com)
Healthy Check Startlist gebruiken: Vital90Days Healthy Start Checklist (elanco.com)

Berge A, Vertenten G (2014) A field study to determine the prevalence, dairy herd management systems, and fresh cow clinical conditions associated with ketosis in western European dairy herds. J Dairy Sci 97, 2145-2154.
Duffield T (2000) Subclinical ketosis in lactating dairy cattle. Vet Clin North Am Food Anim Pract 16, 231-253.
Vanholder T et al. (2015) Risk factors for subclinical and clinical ketosis and association with production parameters in dairy cows in the Netherlands. J Dairy Sci 98, 880-888.
Sartorelli et al. (1999) Non-specific immunity and ketone bodies. I: In vitro studies on chemotaxis and phagocytosis in ovine neutrophils. Journal of Veterinary Medicine 46, 613-619.
Sartorelli et al. (2000) Non-specific Immunity and Ketone Bodies. II: In Vitro Studies on Adherence and Superoxide Anion Production in Ovine Neutrophils. Journal of Veterinary Medicine 47, 1-8.
Hoeben et al. (1997) Elevated levels of B-hydroxybutyric acid in periparturient cows and in vitro effect on respiratory burst activity of bovine neutrophils. Elsevier 58, 165-170.
Hoeben et al. (2000) Chemiluminescence of bovine polymorphonuclear leucocytes during the periparturient period and relation with metabolic markers and bovine pregnancy-associated glycoprotein. Journal of Dairy Research 67, 249-259.
Suriyasathaporn W et al. (1999) Hyperketonemia and the impairment of udder defence: a review. Veterinary Research 31, 397-412.
Zdzisinkska B et al. (2000) The influence of ketone bodies and glucose on interferon, tumor necrosis factor production and NO release in bovine aorta endothelial cells. Veterinary Immunology and Immunopathology 74, 237-247.
Leblanc (2004) Reproductive tract inflammatory disease in postpartum dairy cows. Animal 8, 54-63.
Duffield T (2009) Impact of hyperketonemia in early lactation dairy cows on health and production. Journal of Dairy Science 92, 571–580.
Dohoo (1984) Subclinical ketosis prevalence and associations with production and disease. Canadian Journal of Comparative Medicine 48, 1-5.
Ospina (2010) Association between the proportion of sampled transition cows with increased nonesterified fatty acids and β-hydroxybutyrate and disease incidence, pregnancy rate, and milk production at the herd level. Journal of Dairy Science 93, 3595–3601.
Walsh et al. (2007) The effect of subclinical ketosis in early lactation on reproductive performance of postpartum dairy cows. Journal of Dairy Science 90, 2788-2796.