Kokcydioza jest chorobą wywoływaną u bydła przez pierwotniaki z rodziny Eimeria.
Przybiera ona dwie formy. Może występować postać kliniczna oraz postać podkliniczna.
Postać kliniczna jest łatwa do wykrycia, a jej koszty są łatwe do wskazania. Będą to koszty związane z leczeniem biegunki występującej u cieląt a także koszty ewentualnych padłych zwierząt.
Postać podkliniczna kokcydiozy jest bardziej problematyczna, ponieważ jest "niewidoczna" dla hodowcy i lekarza. Kokcydia są obecne w jelitach i podstępnie niszczą powierzchnię jelit, prowadząc do tego, że już nigdy nie będą one funkcjonować normalnie. Takie uszkodzenie oznacza gorsze wchłanianie substancji odżywczych i tym samym słabszy wzrost cielęcia.
Kokcydioza wpływa na rentowność każdego ze zwierząt a straty wynikają z kilku różnych czynników. Długotrwałe skutki dla zdrowia i wydajności każdego zwierzęcia to koszty leczenia i koszty pracy. Do tego dochodzą koszty związane z upośledzeniem funkcji przewodu pokarmowego, takie jak zmniejszony przyrost masy ciała, zmniejszony współczynnik wykorzystania paszy i zwiększona podatność na choroby.
W 1980 r. Paul Fitzgerald obliczył, że kokcydioza kosztowała hodowców bydła i bawołów 700 milionów dolarów rocznie na całym świecie (obecnie kwota ta jest znacznie wyższa). Obliczył on również średni koszt kokcydiozy na 1 dolara na cielę rocznie1, czy to dużo? Może nie, ale po 29 latach, w 2009 roku w Estonii koszt ten wyliczono na 9,13 dolarów na cielę/rok.2 Natomiast w Wielkiej Brytanii w 2008 roku koszt ten wyliczono już na 25 do 60 funtów na cielę.3
Badania estońskie przewidywały również, że przyrost masy ciała u zwierząt zarażonych Eimeria będzie niższy w porównaniu z normalnie rozwijającymi się cielętami.2
Przewidywania te zostały potwierdzone doświadczalnie w Pakistanie w 2020 roku. Przeprowadzono badanie, w którym około 3-miesięczne cielęta zainfekowano taką samą ilością oocyst Eimeria bovis, a następnie jedną grupę poddano leczeniu. Po 8 tygodniach obserwacji stwierdzono, że zakażone i leczone zwierzęta były znacznie cięższe od zakażonych i nieleczonych. Różnice te można zobaczyć na wykresie.
Zwierzęta zakażone kokcydiami i dotknięte kliniczną lub podkliniczną formą choroby nigdy już nie nadrobią deficytu wzrostu. Deficyt ten będzie im towarzyszył do końca życia i będzie wpływał na opłacalność ich hodowli. Opłacalność może być mierzona różnymi parametrami, takimi jak wiek jałówek przy pierwszej inseminacji czy wydajność mleczna w pierwszej laktacji.
Doświadczalnie stwierdzono, że wiek jałówek przy pierwszej inseminacji różnił się istotnie między grupami zwierząt leczonych i nieleczonych przeciwko kokcydiozie. Wiek ten był niższy w grupie zwierząt leczonych (461,4 ± 16,43 dni) w porównaniu z nieleczonymi (485,45 ± 18,15 dni). Może to wynikać z deficytu wzrostu, jaki występuje u zwierząt dotkniętych kokcydiozą we wczesnym okresie życia. W badaniu tym stwierdzono, że optymalna masa ciała do inseminacji (około 2/3 masy ciała dorosłego zwierzęcia), odpowiadająca około 400 kg, została osiągnięta wcześniej (około miesiąc wcześniej) u zwierząt z grupy leczonej w porównaniu z grupą nieleczoną.5
Na zwierzęta zarażone kokcydiozą możemy również spojrzeć z perspektywy kosztów, jakie musimy ponieść, aby doprowadzić zwierzęta do prawidłowej wagi. W Wielkiej Brytanii zaobserwowano, że zwierzęta z kokcydiozą były o 22 - 27 kg lżejsze od zwierząt niezakażonych. Przy ekstensywnym chowie jałówek nadrobienie tej wagi zajęłoby 31-39 dni. Jeden dzień odchowu kosztuje 1,47 funta, a więc dodatkowy koszt wynosi 46,50 - 58,50 funtów na sztukę.3
W badaniach estońskich możemy stwierdzić, że opóźnienie wieku, w którym jałówki były inseminowane, było efektem o największym wpływie ekonomicznym na marżę brutto. Opóźnienie to było spowodowane zbyt niską masą ciała wynikającą z wolniejszego wzrostu! Może on być efektem uszkodzonej powierzchni jelit w wyniku infekcji kokcydiami. W porównaniu do scenariuszy kontrolnych, w których nie stosowano żadnych zabiegów przeciwko Eimeria, oszacowano, że hodowcy bydła mlecznego ponieśli roczną stratę w wysokości 8-9% zrównoważonego dochodu. Podanie leków metafilaktycznych spowodowało wzrost marży brutto o 6-7%, dlatego w celu uniknięcia strat spowodowanych kokcydiozą, leczenie powinno być zastosowane przed wystąpieniem objawów klinicznych.2
Jako podsumowanie można przytoczyć obserwacje, które poczynili Krpálková i wsp. (2014). Wykazali, że patrząc na najwyższy zysk netto i opłacalność oceniając wiek przy pierwszym wycieleniu (AFC) i średnie dzienne przyrosty masy ciała (ADG), najlepiej wypada środkowa grupa AFC (799 do 750 d) i najwyższa grupa ADG (≤0,800 kg). Można również zgodzić się ze stwierdzeniem, że poziom odchowu jałówek jest jednym z najważniejszych czynników mających istotny wpływ na późniejsze wyniki rozrodu i dochodowość w stadach bydła mlecznego.6
Kokcydioza cieląt z objawami klinicznymi lub jeszcze groźniejsza postać podkliniczna (bez objawów), to nie tylko problem młodych zwierząt! Powoduje ona konkretne straty w przyszłej produkcyjności i dochodowości stada.
Referencje
1. Fitzgerald, P.R. (1980) ‘The economic impact of coccidiosis in domestic animals’, Advances in Veterinary Science and Comparative Medicine, p. 121-143.
2. Lassen, B., Østergaardb, S. (2012) ‘Estimation of the economical effects of Eimeria infections in Estonian dairy herds using a stochastic model’, Preventative Veterinary Medicine, 106;258-265.
3. Andrews, T. (2008) ‘The costs of coccidiosis’, The veterinary practice [Online]. Available at: https://www.veterinary-practice.com/article/the-costs-of-coccidiosis. [Accessed on: 23 Nov 2021].
4. Sultana, R. et al (2020) ‘Studies on Economic Losses of Coccidial Infection’, Journal of Bacteriology and Parasitology, 11(1);1-6.
5. Veronesi, F. et al (2013) ‘Influence of a metaphylactic treatment with Baycox® Bovis on the reproductive performances of Fresian heifers: a preliminary study’, Parasitology Research, 112;2137-2142.
6. Krpálková, L. et al (2014) ‘Associations between age at first calving, rearing average daily weight gain, herd milk yield and dairy herd production, reproduction, and profitability’, Journal of Dairy Science, 97(10); 6573-6582.
EM-PL-23-0035
